Alta huistaal

THUISTAAL
hier komt juffrouw handeloos deur die uit zichzelf opengaat
de dominee komt voorbij als in gezelschap het gesprek stilvalt
ik wordt er “tureluurs” van ik word er gek van
(later toen ik mij enige tijd met de
Luth.kerk bemoeide, gebruikte ik de
variant “ik word er “tureluthers” van
Jean Fromage en voyage onbereisde Nederlander op reis
verplichte nummer theedrinken voor de borreltijd
touwtjesvlees (draadjesvlees) braadlapjes
het lepeltje uit Schoorl klein formaat soeplepeltje, dat we in
Schoorl in het vakantiehuis hadden
en later ook thuis in Amsterdam
meisje van alles een werktuig om in de koekepan het
gerecht om te draaien
aardewerk is paardewerk om tegenstelling met porselein aan te
geven (afkomstig van handelaar bij het
Waterlooplein, waar Pa en Ma hun
eerste servies kochten. De man moest
 iedere keer naar de kelder om weer een
servies naar boven te halen, vandaar de
uitdrukking
koekebakkertjes goed doorgebakken aardappelen
as is afgebrande turf gebruikt als het voegwoord “als” wordt
gebezigd i.p.v. het juiste woord “dan”
(“als” is germanisme)
kermis in de hel als het regent terwijl de zon schijnt
geef mij portie maar aan Fikkie laat dat maar aan mij voorbijgaan
als je geld hebt doe je wonderen spreekt voor zich
als je ’t niet hebt is het donderen
zo gewonnen, zo geronnen de winst verdwijnt als sneeuw voor de zon
als die winst te gemakkelijk is verkregen
het huis van elastiek mariotteplein 32, ons huis, waar altijd
plaats voor meer mensen was
vooruit met de geit gebruikt bij het aanvangen van een tocht
of het verplaatsen van een last (bijv) de
jaarlijkse Nieuwjaarsverhuizing, waarbij
de piano een rondgang door het huis
maakte en uiteindelijk weer op de oude
plaats terechtkwam
binnenlandse verhuizing de hiervoor bedoelde interne verhuizing
die meestal na Nieuwjaar plaats vond
de morgenstond kruidenier met een verzameling gouden
tanden enkiezen in de mond
preu ondefinieerbare eetbare substantie
struik andijvie bos bloemen
bastaardensuiker basterdsuiker
vechten met de beer bed opmaken
weduwnastpijn weduwnaarspijn (pijn als de elleboog
gestoten wordt)
een schip met zure appelen een donkere lucht die een regenbui
voorspelt (gezien het beperkte uitzicht
vanuit Mariotteplein 32, door Ellen eens
verkeerd geïnterpreteerd met de woorden
er hangt een bui in het gat.
dat is goed voor de “humselebums” dat is goed voor de stoelgang
uitdr. Van dr.Fideldij Dop, kinderarts
daar heeft de ouwe jood op gespuwd gebruikt bij bijv. fruit dat eerst gewassen
diende te worden (na de oorlog in onbruik
geraakt)
snij niet in je rug als een ander met een mes of scherp
voorwerp, zich onhandig gedraagt
zo doen de meisjes in Singapore als een hond op zijn rug lag met de
achterpoten wijd uiteen
sikila chocola
sikilahagelmuizen chocoladehagelslag
boterham met tevredenheid elke 3e boterham zonder beleg (wel boter)
uitbuiken digereren na de maaltijd
kerkhof bord voor afgekloven botten of graten
plonsplé WC waar uitwerpselen rechtstandig te
water vallen
hebbedingen voorwerpen om te hebben, die nergens toe
dienen en er slechts ter versiering zijn
kermisbed slapen op een matras op de grond
trekker opvouwbaar harmonicabed, gebruikt bij
overmaat aan logé’s
als kinderen vochten wij erom op dit bed te
mogen slapen
complet couplet
een opgetuigd fregatschip nogal uitbundig paasbest gekleed
kijken alsof hij zijn laatste oortje versnoept er nogal mistroostig uitzien
had
de doos de WC
Tante Betje zakje koffiezakje van flanel
het stiefkind zijn overgeslagen worden bij het opscheppen
van eten
de briek en brak winkel snuisterijenwinkel (Fr.bric à brac)
goeie goed gebruikt voor keurige kleding
de hipsekrips linnaeusdwarsstraat
een steggje met eenvoudige huisjes in de
Watergraafsmeer (waar soms onze dienst-
meisjes vandaan kwamen) Het verhaal gaat
dat zwager Jim Figee onder leiding van de
dienstbode van grootouders van Laar (die
woonden op de Middeweg naast de
Galiesloot) in de kroeg op de hoek van de
Hipsekrips belandde en daar op een tafel
heeft gezongen
lellevellen alle wat onsmakelijke vellen van bijv. melk
ook wel rookvlees voor de niet-liefhebbers
blote mannetjes in het gras snijbonen met witte bonen
traditioneel op nieuwjaarsdag
dan ging namelijk het vat met ingemaakte
snijbonen open
is dat op de bon? dat is toch zeker niet op rantsoen
een stopnaald met twee ogen zeer slanke dame met twee grote ogen
twee koppen aan een steel pijprokende man
het loopt als een tierelier/trein/smeermieter/ een soepel lopend motortje of iets anders
naaimachientje mechanisch
krijtschuiertje juwelier op de Ringdijk, die altijd eerst zijn
krijtschuiertje moest gaan pakken
het ligt voor de hand dat wij als kinderen
krijtschuiertje veranderden in schijtkruiertje
kom snert gebouw concertgebouw
kattekots sandwichspread
met lik bijv. patat met mayonaise
op hoog water lopen met te korte broekspijpen lopen
kwam regelmatig voor bij Oom Philibert
een hotelbord een opgeschept en klaargemaakt bord
later bekend als plate-service
ga eres een end fietsen kom nou toch!!
dat is naadje dat lijkt nergens naar
spikkelaas speculaas
eigen bedankt als er onvoldoende was voor het hele
gezelschap, dan werd de eigen familie
verondersteld te bedanken
geef mijn portie maar aan Fikkie laat dat maar aan mij voorbijgaan
pruimtabak andijvie
apenhaar postelein
vozen kleffe vrijpartij
streep aan de balk aanduiding voor een uitzonderlijke
gebeurtenis
crisismes kaasschaaf
door Eric eens als jongetje Christusmes
genoemd
op zijn ponteneur staan zich bewust zijn van status ((on)terecht)
winkels kijken in de Kruislaan op vrijersvoeten de rustige Kruislaan
Kruislaan eens landelijk weggetje opzoeken (ook voor ons jongens vrijende
paartjes bespieden)
Brusselse kooltjes het woord “spruitjes” werd bij ons nooit
gebruikt
Brussels lof lof werd bij ons nooit gegeten zonder de
toevoeging Brussels
die de kaas snijdt met een schuit degene die de kaas uitholt bij het snijden
wordt in geen zeven jaar de bruid werd dit verwijt gemaakt; zo ook
voor iemand die met de stoelpoten de hoek
van het vloerkleed omkrulde
klepzeiker onuitstaanbaar iemand
(letterlijk iemend die als gulp een klep
gebruikt met knopen (bijv.vissers met twee
zilveren rijksdaalders))
haakse haak winkelhaak
UITDRUKKINGEN OPA ALTA
negertjesvlees corned beef
vlg.Opa Alta viel er weleens een neger in de
machine tijdens de fabricage
even de tanden afdrogen bij het eind van het hoofdgerecht nam Opa
Alta altijd nog een plakje vlees
wie worst eet of een weduwe trouwt een uitdrukking van Opa Alta om zijn
weet nooit wat er tevoren in is gedouwd afschuw van worst uit te drukken
zeer tot ongenoegen van Oma Alta
zal ik je even raapstaarten een kus van Opa Alta, waarbij hij zijn
baardstoppels langs onze kinderwangetjes
streek
het bord van Goliath een zeer groot soepbord afkomstig van Opa
en Oma Alta, dat ook nog bij ons in
gebruik was
de Zenobia een wanstaltige juskom door Opa Alta zo
genoemd omdat deze lek op een monster-
lelijk schip van die naam, dat vanuit
Harlingen voer. Is later gestrand op de
zuidkust van Engeland.
Het schegbeeld bevindt zich in de verzame-
ling op de Cutty Sark bij het Maritime
Museum in Greenwich
achter Bornholm liggen uitdr.Opa Alta voor met de vrouw op bed
liggen (ontleend aan de Oostzeevaart, waar
men beschutting zocht achter het eiland
Bornholm tegen slecht weer
oelewapper (ook;oele van knotse) ontleend aan het fries van mijn grootouders
Alta; in de betekenis van sufferd
risselwaesje maken ontleend aan het fries van mijn grootouders
Alta in de betekenis van aanstalten maken
ook bij ons thuis gangbaar gebleven
je moet niet zoveel babbelgûchjes hebben ontleend aan het fries van mijn grootouders
Alta; in de betekenis van capsones hebben
UITDRUKKINGEN OMA ALTA
ik kan van balstienen wel soep maken ik kan overal wel soep van maken
als ik de ingrediënten maar heb
kinderen die vragen worden overgeslagen tegen al te hebberige kinderen
niet zoeken als we als kinderen te lang op de inhoud
van de koektrommel studeerden
it getsjil fan de blêdsjes lett. Het geruis van de blaadjes
door Oma gebruikt voor de blaadjes van de
populieren voor hun huis in Velsen
zij ergerde zich daaraan en ze verhuisden
vervolgens naar Apeldoorn, zeer tot spijt van
Opa, die graag bij de sluizen van Ymuiden
naar zijn oude stiel de zeevaart keek
UITDRUKKINGEN OMA WITTICH soms ook van mijn moeder
het carillon een ijzeren ledikant met koperen bellen
bij Oma W. op zolder
nooit met lege handen lopen nooit een tocht ondernemen in huis, zonder
iets mee te nemen
kom vrij op mijn kantoor door Oma W. gebruikt voor onbescheiden
doorsnuffel alle hoeken mensen
maar ogen uit de kast
en neuzen uit de boeken
zo komt het kalf weer bij zijn grootje zo komt alles weer op zijn pootjes terecht
het vishoedje een hoed die Oma W.droeg als zij naar de
visboer ging, ze droeg dan ook een oude
regenjas en had altijd gepast geld bij zich
omdat ze van de visboer geen wisselgeld
wilde aannemen
mof behalve scheldwoord voor Duitser, was het
ook een handenwarmer van bont, die Oma
W. in de winter droeg
Zij had een grote verzameling linker-hand-
schoenen, omdat ze altijd de rechter-
handschoenen verloor
de mof bood uitkomst in de winter
in de linkerhanschoen, onder het knoopje
bewaarde ze altijd haar tramkaartje
de citybag zo noemde Oma W. het abortuskoffertje,
dat zij altijd meebracht als ze bij ons kwam
logeren
voor een dagje had ze een oude schooltas,
waarin haar breiwerk zat
peperementje pepermunt
vouwbeen briefopener, werd ook gebruikt om vouwen
in papier aan te scherpen
ellemaat maatstok ter lengte van één el
(nog in mijn bezit)
poepezaantje kruidenier op de Linnaeusparkweg,
afkomstig uit de Zaan, door Oma W. zo
genoemd
(ze zei dan op z’n Zaans: “vrouw, heb je
nog kattetongen?)
al zijn we nog zo vetjes door Oma W. gebruikt als we met vieze
we blijven altijd netjes werkjes bezig waren of ons niet netjes
gedroegen
Lambert Melis en zijn moeder sukkelig manspersoon (het verhaal gaat
terug op een figuur uit haar jeugd in Hoorn)
si, si, cris mi di mi mi ja, ja, je kan me wat
ik blief nog wel wat als Oma W. nog wel iets wilde hebben
(beliefde)
ik heb mijn competentie gehad ik heb genoeg gegeten
als ik jelui niet ontrief door Oma W. in bescheidenheid gebruikt
ze gebruikte ook altijd jelui i.p.v. jullie
(de uitdrukking was immers: jullie is
Jodenvolk”)
de Duvel is oud als antwoord op onze mededeling;” Oma
je bent al oud”)
op slag komt je vader thuis dreigement van Oma W. als we vervelend
waren (betekenis: zo dadelijk komt je vader
thuis
prinsenpaarden staan ook bij oma W. stonden de kinderen aan tafel
tot ze 12 jaar waren. Dit was het repliek van
hun vader als de kinderen er aanmerking op
maakten. De kinderen hadden kranten
onder de arm om netjes te leren eten.
iets met verdrag doen iets met overleg doen
ik ruik kindertjesvlees door Oma W. gebruikt als ze met ons wilde
spelen, waarbij ze met opgetrokken neus
ons benaderde
de botboer de vishandelaar (ook door Ma gebruikt)
Oma W. ging wekelijks op Vrijdag naar de
botboer, gekleed in oude regenjas en met
vishoedje en had altijd gepast geld bij zich
omdat zij geen wisselgeld van hem wilde
hebben
met moed aanvaard is half voltooid door Oma W. gebruikt als we met tegenzin
aan ons huiswerk begonnen. Tot onze grote
woede, want de moed was vaak ver te
zoeken en dus ook de halve voltooiing
die man is pis encore die man is dronken
pis encore – gevonden in L’Homme Obscure
van Marguerite Yourcenar blz.48
betekenis afkomstig van “pire” =
plus mauvais que = nog slechter dan
een jas met koperen knopen kun je krijgen Oma W. tegen oom Henk als hij ontevreden
en naar Kampen was met zijn kleding
(Kampen was een opleiding voor kolonialen
jean poulien krullenbol
een affiche met een rand kun je krijgen je kunt naar de pomp (maan) lopen
keukenboter margarine
een logé en een vis blijven 3 dagen fris logeerpartijen moeten deze termijn niet
overschrijden (ook door Ma gebruikt)
de ware wijsheid hoort spreekt voor zich
de ander neemt het woord
UITDRUKKINGEN MA
Gre heeft een kop als een ijzeren pot door Tante Riek over Ma refererend naar
haar goede geheugen
mijn hoofd loopt me om bij erge drukte door Ma gebruikt
bij het ouder worden overkomt dit mij ook
een afgelikte boterham een meisje dat zich door talloze vrijers het
hof laat maken
jongens, de pan komt op tafel als er eenvoudig werd gegeten en de pan op
eerst de gordijnen dicht tafel kwam, maar dan eerst voorkomen dat
buitenstaanders dit konden zien
te koop zitten met het licht op en de gordijnen open
dan moet je maar putjesschepper worden uitdr.Ma als ik met een slecht rapport thuis
kwam (later in Jubbega door mij gebruikt als
ik de afvoeren of sloten schoonmaakte en
Ma erop wees dat het doel was bereikt)
t walletje bij het schuurtje laten als zaken wat rustig aan moesten worden
gedaan (meestal in financiëel opzicht)
de tafel naar buiten en rol het kleed maar op uitdr. Van Ma als het tijd werd om een
feestje te vieren, waarbij behoefte was aan
een dansvloer
voort door mijn moeder en Oma W.gebruikt in
twee betekenissen:
1. Voort ga ik dit of dat doen = straks
2. Ik moet voort = ik moet doorgaan
haarschuier haarborstel
als het op is, is het kopen gedaan door Ma bebruikt als het ging om iets
bijzonders, dat wel op mocht, maar we
moesten er dan wel rekening mee houden
dat het niet spoedig opnieuw zou worden
aangekocht
je kijkt ze wel voor de kop, maar niet in de door Ma gebruikt t.a.v. personen, die je wel
krop van aanzien kende, maar hun inborst was
vooralsnog onbekend
je moet je niet zo toemaken je moet je niet zo vuil/vies maken
je kunt me de bout hachelen je kunt me nog meer vertellen
subiet onmiddellijk (door Ma gebruikt in boze bui
(je moet subiet thuiskomen)
Greet leeft voor de vreet door fam.Burbach t.a.v. Ma gebruikt omdat
ze altijd wel zin had om iets te eten
het makkelijke kind dit zei Ma altijd van Gon, waarmee de
ongemakkelijkheid van To en mij werd
geïllustreerd
snuitebol koosnaampje als wij zoete kinderen waren
appelekolekwint smeerseltje (meestal geneesmiddel)
ik zal er wat appelekolekwint op smeren
Kan ook van mijn vader afkomstig zijn
de lamp hangt scheef als het geld bijna op is
afkomstig uit de tijd, dat men op Vrijdag als
het loon op Zaterdag werd uitbetaald, men
met het laatste restje olie de lamp toch nog
brandende kon houden
hoepelstokken met vensterbanken antwoord van Ma als wij vroegen;
Mam wat eten we vandaag?
olifant een hinderlijk hard stukje van enige omvang
uit de neus
een rolletje een stukje uit de neus als dit keurig is
opgerold tussen duim en wijsvinger
we trekken ons terug in de kermiskar als bij gebrek aan brandstof (in en vlak na
de oorlog) het gezin zich terugtrok in één
vertrek (de huiskamer), waar verder alle
activiteiten plaats vonden
zoek maar een ander kosthuis antwoord van Ma als ons, als kinderen,
iets niet beviel
ik loop op mijn laatste benen ik ben doodmoe en kan haast niet meer
ik sta al de hele dag op mijn achterste ik heb al de hele dag staand werk gedaan
benen
aangezet een lichtere vorm van “aangebrand”
Ma zei dan vergoelijkend:
t is een beetje aangezet

dievenweer hondenweer, slecht weer

nog een minuutje uitdr. Ma nadat ze op moederdag van ons

een eierwekker had gekregen

toen deze afliep sprak ze: nog een minuutje

het waait een halve storm het waait zeer hard en stormt zelfs

(understatement)

ik kan niet heksen ik kan niet alles tegelijk

de dam muur tussen twee ramen

mijn moeder zou gezegd hebben:

we zetten de tafel in de dam”
dan geven we maar een slag aan de pomp hoeveelheid soep door toevoeging van
water vermeerderen, bij een onverwachte
toevloed van gasten
stoethaspel onhandige sukkel
flère een tik
dreigement van mijn moeder:
zal ik je een flère geven?
ik weet wie het zegt opmerking van mijn moeder als wij
opmerkingen maakten waarop zij niet
onmiddellijk een weerwoord had
klinklare boter als “echte” boter bij de bereiding was
gebruikt
die wat bewaard, die wat het, die de boel constatering bij het vinden van iets dat na
niet opvret een lange bewaartijd toch nog bruikbaar
bleek te zijn
de kat zal met onze lege maag niet het lijkt erop dat wij wel genoeg te eten
weglopen zullen krijgen
als je niet genoeg hebt gehad, neem je door Ma gebruikt als het leek dat we niet
maar een boterham met kaas genoeg te eten kregen (naar ons idee)
willen jullie nog een beschuitje met kaas door Ma en Oma W. gebruikt als we laat
thuis kwamen en nog iets wilden eten
Janus gooi m’n toffels naar beneden door Ma gehoord in de Jordaan (man hangt
want er is heibel op de sluis boven uit het raam geleund op kussen,
vrouw zit met blote benen op het bordes op
zomeravond) vrouw moet als rasechte
Amsterdamse weten wat er aan de hand is
bij ruzie op de brug
t is mal of niemandal alles of niks
halen en brengen als regen en zonneschijn elkaar snel
afwisselen
ommeraatsie gedoe (waarschijnlijk afkomstig uit Fries)
in betekenis je moet niet zo’n ommeraatsie
maken (je moet niet zo’n gedoe (drukte)
maken
er is zeker ergens een bui gevallen als op een zonnige zomerdag ineens een
windvlaag voorbij kwam (uitdr.Ma)
dievenwerk vervelend eentonig werk
UITDRUKKINGEN VAN MIJN VADER
een flesje wasosist een flesje met koolzuurhoudende drank
(zgn. kogelflesje) lett.”wat zo sist”
door mijn vader gehoord op een terras
waar een man tegen de ober zei:
geef mij maar een flesje wasosist
door ons thuis gebruikt voor dit soort
dranken
het is weer van kijk eres uit door mijn vader gezegd als hij uit het raam
en blijf eres thuis keek naar het slechte weer
zal ik je eens wat vertellen…. reactie op de kreet “zal ik je eens wat
ik lust liever de paling dan de vellen vertellen” als het aangekondigde verhaal te
lang op zich liet wachten
ook wel, als de spanning van het komende
verhaal er nog even in gehouden moest
worden
kruimeltjes is ook brood door mijn vader gebruikt bij een gast toen
de beschuiten op waren en hij de kruimels
op haar bord mikte
ook in de betekenis van op de kleintjes
letten (beschuitkruimels werden vroeger
altijd aan paneermeel toegevoegd)
jullie zijn gevonden bij het Pontanus- antwoord van mijn vader op de vraag:
spoorhek waar zijn wij geboren?
het Pontanusspoorhek bevond zich bij de
Pontanusstraat, bij de toen nog gelijk-
vloerse spoorovergang.
Onlangs ontdekte ik op de hoek van deze
straat een kroegje met de naam
Ponteneur
sloffenfeest volgens mijn vader waren Sinterklaas en
Oudejaar sloffenfeesten
Kerstmis daarentegen was een feest
waarvoor men zich kleedde
eten wat de pot schaft eten wat er op tafel komt
je moet het opeten, want je moeder heeft door mijn vader gebruikt als wij iets niet
het klaargemaakt lusten, maar het toch zonder pardon moest
worden opgegeten
als ze zelf aan het laadje zitten, gappen ze door mijn vader gebruikt t.a.v. politici
net zo hard mee
ik zal je grasperrekie knaaien door mijn vader gehoord op de tram
grasperrekie=grasperk=hoofdhaar
knaaien zal waarschijnlijk “(ver)knoeien”
betekenen
luit, zie je dat bossie daor uitdr. Gebezigd door Heintje (een soldaat
daor gaot Heintje sitte uit Pa’s onderdeel in de mobilisatie 14/18)
tegen de luitenant. Heintje was bang voor
zijn geweer en drukte zich van de schiet-
oefening en was niet te bewegen uit het
bosje te komen
doe je schuif dicht want anders gaan je door mijn vader gehoord op de tram
rotte kiezen walleme gericht tegen een man met openstaande
mond
UIT ONZE KINDERTIJD
stratemakertjes sandwiches van brood, dat in de lengte is
doorgesneden
husse met je neus ertussen door Ma gezegd als wij kinderen met de
zaak niets te maken hadden
lavabroodjes gevulde broodjes die we altijd aten bij
het Nieuwjaarssouper
stamt uit de tijd dat ik op school had
kennis gemaakt met het begrip vuurspu-
wende berg, de hitte van de inhoud van de
broodjes deed denken aan lava
moeten is dwang, huilen is kindergezang tegen lastige kinderen die niks willen
Oma touse pikken door mij gebruikt tegen Oma W.als ze
bezig was met kousen stoppen en zich
desondanks bemoeide met mijn
blokkendoos bouwsels
harses maken vla met bessensap door elkaar roeren
waardoor een substantie ontstond, die aan
hersens deed denken
gebeurde altijd onder luid, maar toegeeflijk
protest van mijn moeder
kindertjes thee thee met heel veel melk
centjes in de pap met druppeltjes bessensap cent-vormige
kringetjes op de pap verspreiden
papelen slapen (overblijfsel uit de kindertaal)
het chinese oog navel
pas op want ik zet een schroevendraaier
op je navel en draai je billen eraf
de melk kookt over als bij een meisje de onderrok onder de
jurk uitkwam
van je klits klats klandere ludieke uitdrukking voor een pak slaag
van de ene bil op de andere
t Gallie het Galileiplantsoen
dempie dammetje in de sloot dat wij als jongens
maakten
melkflessen witte benen in het voorjaar, die de zon nog
behoefden
verwante uitdr. Witte benen,chocoladetenen
er komt zeker storm als wij als kinderen erg druk waren
de bakker is jarig bij het vinden van een krent in het gewone
brood
UITDRUKKINGEN I.V.M.GON
fuif feest (woord in de mode ten tijde van Gon)
polkahaar met luizenladdertjes kapsel van jongens met kleffe haren en
idem bakkebaarden
haar op zolder als Gon haar haar opgestoken droeg
UITDRUKKINGEN TO
mieters, juffrouw Pieters, wat zoent je man mieters was een uitdrukking voor “geweldig”
mieters sinds lang in onbruik
me reet is geen fietsenstalling door To gehoord in de Jordaan, toen een
vrouw van achteren werd aangereden door
één van haar fietsende vriendinnen
porselein rijden autotochtje met bejaarden
met zijn hele Pasen en Pinksteren te koop als de hond wat al te uitbundig met zijn
zitten geslachtsdelen te koop zat
afijn, een mens is geen konijn en ook geen toevoeging na het woord “enfin”, niet gauw
biet die uit de grond schiet genoeg iets volgde
ook wel gebruikt ter opsiering van een
verhaal als de conclusie aanstaande was
kannibalen kleuterschool sateh’s aan stokjes rijgen
poep van beertje toetje van avocado met bruine suiker en
een beetje Nescafé
UITDRUKKINGEN UIT DE OORLOG
smotjebrei ondefinieerdebare eetbare substantie;
afkomstig uit de oorlog, naar ik meen uit de
recepten van Mina Bakgraag of uit een strip-
verhaal
ratjepatje ondefinieerdebare eetbare substantie;
afkomstig uit de oorlog, naar ik meen uit de
recepten van Mina Bakgraag of uit een strip-
verhaal
Drentse gomballen slechte aardappelen afkomstig uit Drente
gedurende de oorlog
NSBers slechte oorlogs aardappelen
van buiten mooi van binnen rot
scheermessen snijbonen, die ondanks de inmaak hard
waren gebleven
koek uit het apenhok ontbijtkoek in de oorlog, die wat vreemd
rook (apenhok geur), maar desondanks
met toegeknepen neus nog best smaakte
ons land is als dit kabinet in de oorlog hing bij ons op de WC dit
eerst was het vrij en nu bezet gedicht, waarvan ik het middengedeelte
…….. niet meer weet
hoe opgelucht zult g’U gevoelen
als u het vuil weer weg ziet spoelen
UITDRUKKINGEN OOM HENK
ik wil de jol en de sok van Oom Col kindertaal van Henk Wittich:
ik wil de viool en de stok van Oom Cor
Oom Cor was de jongste broer van Opa
Wittich
poephark stommeling
dan heb ik allang een tuintje op mijn buik als wij aan Oom Henk onze toekomst-
plannen onthulden zei hij steevast…..
stinkende Hendrik leverworst
UITDRUKKINGEN VAN SCHOOL
poepoog leraar biologie (Natte His) v.Asperen de Boer
op Hervormd Lyceum
je bent niet dom, je bent niet stom maar uitdr. Van Spoelstra (leraar Nederl. Op Herv
eigenwijsss Lyceum
hoe groter geest, hoe groter beest uitdr. Van Spoelstra (leraar Nederl. Op Herv
Lyceum
nach drauszen, wo die Vögel flauszen duitse leraar met onderschatting voor onze
kennis van de Duitse taal
krentzenbollen mit spausewasser duitse leraar met onderschatting voor onze
kennis van de Duitse taal
apfelsinenjuden deutsch duitse leraar met onderschatting voor onze
kennis van de Duitse taal
(na de oorlog in onbruik geraakt
drollenvanger plus four broek
UITDR. OPGEDAAN IN JUBBEGA
we praten nog een “piipfol” we praten nog even, de tijd van een volle
pijp
piipskoft even tijd om een pijpje of sigaretje te roken
conserveren coniferen (vlg.Rinse Kikkert)
tentkamertje zolderkamertje met schuine wanden
hakkeballen gehaktballen, zo genoemd door Auke
Peijma
lampetarenpaal lantaarnpaal
hij woont op Nergenshuizen hij woont in een Godverlaten oord
Hema zilver het eenvoudige bestek in tegenstelling tot
het echte zilver
luie wijven koffie Nescafe
Mem, moast eres harkje tegen mijn moeder lett. Ma moet je eens
luisteren. Door haar verkeerd begrepen door
haar antwoord; “ik ben de hele dag al in de
tuin bezig geweest.
slûchslim pienter in de slechte betekenis van het
woord
flaubyt een tussentijds hapje
UITDR. OPGEDAAN IN ENGELAND
dressed like a dog’s dinner in avondtoilet of in net pak verschijnen
plonk wijn van povere kwaliteit
chateau migraine
sun at seven, rain at eleven relativerende opmerking over het weer van
Chris Hibberd
UITDRUKKING MARGREET FIGEE
smoesica gebruikt voor lieden die d.m.v. smoezen
zich trachten te verontschuldigen
UITDR.OPA FIGEE
ik zal je een dreun op je gedachtekistje speels bedoeld
geven dat je gedachten als vlinders door de
kamer vliegen
slamat djalan goede reis, bij afscheid (maleis)
tak formaat ontleend aan Deens Tak For Maten
dank voor de maaltijd, wel moge het u
bekomen
bon appetit bij begin maaltijd, smakelijk eten
UITDR.DOOR MIJZELF TOEGEVOEGD
au reservoir à l’abbatoir bij afscheid ontleend aan het Franse
au revoir. Er is echter geen woord Frans
bij afscheid ontleend aan het Franse
kurkedil krokodil
olle kapoen een rood hoedje van Ma, dat zij droeg bij
mijn beëdiging
de hooiwagen een strooien hoed van Gon
de kornuiten het dames gezelschap waarmee Ma
bridge of scrabble speelde
Jo Houttuin, Nard Koenen en Alie Heddema
God straft onmiddellijk en onverbiddelijk ze krijgen hun trekken wel thuis
ik drink koffie in de kleur van mijn ziel ik drink zwarte koffie
ober in Ootmarsum zei hierop:
zo zwart zetten wij haar niet
UITDR.KON MARINE
ellebogenstoom handwerk waaraan spierkracht te pas komt
hij kijkt of hij snot ziet branden hij is totaal verbaasd en kijkt daarbij dom
hij kijkt als een aap in een roestig horloge hij is totaal verbaasd en kijkt daarbij dom
je bent niet waard om in de schaduw van drukt minachting voor de ander uit
mijn vuile was rotte appels te vreten
je wordt nooit zo oud als je eruit ziet weinig complimenteuse opmerking tegen
iemand, die er ondanks de jeugdige
leeftijd al redelijk oud uitziet
krimpende winden en uitgaande vrouwen spreekt voor zich
zijn niet te vertrouwen
de rug met een stippellijn verlengen poepen
een achtertrosje steken poepen
afblazen urineren
technicolor gekleurde hagelmuisjes
een papieren brief een brief met pittige inhoud
kakken tekort zo snel mogelijk
maleis kakkie=voet
er is geen vermaak dan leedvermaak spreekt voor zich
pienter boesoek pienter in de slechte betekenis van het
woord
bottle poef (maleis) fles champagne
guppies ikan terie (gedroogde visjes bij rijsttafel)
knetterbief corned beef
vleesvervangend item in Nw.Guinea waar
knetterbief zelfs werd gebruikt in bitterballen
dooie marinier gebakken boterhamworst met sambal en ui
pijpluis chocolade hagelslag
raasdonders kapucijners
Zeeuwse rijsttafel bruine bonen/kapucijners met toebehoren
en vooral ook rijst
wat heeft de marinier op zijn brood? Recht!! m.a.w. recht op eten
maaltijd der zeven gerechten traditionele maaltijd op goede Vrijdag
bestaande uit: stokvis, mosterd, rijst,
aardappelen, uien rauw, uien gebakken en
opgeklopt rauw ei
mata sapi maleis: koeienoog
gebakken ei met hele dooier
mandiën (maleis) baden/douchen
ombak (maleis) deining op zee
setroes (maleis) onmiddellijk
ogenmiddellijk versterkte vorm van onmiddellijk
zwietsen/transpizweten zweten/transpireren
zo sterk als een nat vloeitje slap, niet bijzonder sterk (over persoon)
sport is de pest voor het roken door rokers gebruikt als verdediging
zo flexibel als een spoorbiels niet zo heel flexibel
praatje pot zomaar wat gepraat
hij (het) draait als een drol in een pispot in overdrachtelijke zin gebruikt voor iets dat
, of iemand die draait
omong kosong (maleis) zomaar wat gepraat
Haagse bak kop koffie die niet geheel gevuld is
Kaap Kont varen achter de vrouw op bed liggen
op stootgaren liggen bijna gereed zijn voor vertrek
te loevert moet men loden en gissen aan de windzijde nuttige dingen doen en
aan lei moet men poepen en pissen van de wind af de behoeften doen
zuurstof verknettering ten gevolge van een overmaat van frisse
lucht, kan zich dit verschijnsel voordoen
t volk mort oude uitdr. voor: het scheepsvolk
protesteert
bij de wind brassen belazeren
aflullen onterechte excuses bedenken
(hij start de aflul motor)
hij is kassie zes hij is dood
met de kakken vooruit dood (lett.met de voeten vooruit)
wie iets worden wil, zit niet stil, maar trekt spreekt voor zich
het zeegat uit
je komt altijd dezelfde zeikers tegen uitdr. Gebruikt tot mede-plassers op het
urinoir
risici speels meervoud van risico
mijn handen lijken mijn voeten wel opmerking als de handen vies zijn
de kop op de voorpoten leggen slapen gaan
even aan de uitvinding werken even middagdutje doen
de ogen aan de binnenkant bekijken even middagdutje doen
doe open die klep, laat zien wat je heb laat maar eens kijken wat je te bieden hebt
stamt uit de tijd van de “klepzeikers”
pompieren papieren
brei er maar een fiets van je ziet maar wat je er van maakt
hij heeft het buskruid en zelfs het zwarte opmerking t.a.v. iemand van mindere
garen niet uitgevonden intelligentie
het meubel de WC
château migraine wijn van povere kwaliteit
wekman’s plons glas bier
schokbeton aardappelpuree van al te vaste substantie
apenvleesgroentesu aardappelen,vlees,groenten en jus
lineaal rectaal linea recta
ontmaagder perforator
nietmisschien nietmachine
poliep schudden handen schudden
de nachten zijn donker en de zeeën zijn ludiek dreigement van het onderhebbend
diep personeel aan boord
UITDR.JAN TJALLES DE JONG
brân ‘m in ‘e bealch als tegemoetkomende auto de lichten niet
tijdig dimde (lett.brand hem in de romp)
de dood loert aan de kant Jan had hekel om te dicht bij de berm te
komen
it fjûr oanbedzje een blok hout op de open haard gooien
(lett. Het vuur opstoken)
…. Stok op snije … betrof de aam van iemand, die een stok
moest klaarmaken om de paarden aan te
drijven
der kin better ’n skiep dealizze lett.er kan beter een schaap doodliggen
door Jan Tj. Gebruikt als de vrouwen
gingen winkelen, waarvan de kosten tevoren
niet waren te becijferen
in pûtsjeplakker een sukkel (zakjesplakker
in suurdsje by de boadskippen (lett.zuurtje bij de boodschappen
een Jan Salie, door Jan gebruikt t.a.v. de
toenmalige burgemeester van Opsterland
Posthumus
lit us mar wat fretten lett. Laat ons maar wat eten want het
it sûpen is ek al djur drinken is ook al duur
(kan ook in omgekeerde volgorde worden
gebruikt)
in peal en in prikke is ’n wâldboer’s hikke lett. Een paal en een stok zijn het hek
van de  Friese woudboer
ik smoar dy als we met een auto een boerenerf opreden
en de blaffende hond liep op ons af, dan
draaide Jan het raampje een klein stukje
open en sprak deze woorden tot de hond
hij kwam de auto niet uit, voordat de hond
veilig was opgeborgen
ik moet de lichte schoentjes nog aan als we uitgingen moest Jan normale
schoenen aan (in tegenstelling tot klompen
of werkschoenen)
UITDR.JAN BLES
wy nimmen der noch ien dez opmerking hield het risico in, dat er
want we binne der nou toch aan het drinken nooit een einde kwam
in slokje een borreltje
in stek om ’t tsjerhôf is jildvergriemery lett.een omheining om het kerkhof is geld
die ’t der lizzen kinne der net wei weggooien, die der liggen kunnen er niet
die ’t der net lizzen kinne wollen der net weg en die der niet liggen willen er niet
hinne heen (overlevering van Jan’s Omke Jan)
de nachten binne ùs nuttiger dan de dagen als ons uitgaan tot in de nachtelijke uren
doorduurde
wy hâlden de ùteinen mar ’n bytsje skjin lett. We houden de uiteinden maar een
beetje schoon. In de betekenis van een
kattewasje
men moat skulden ha lett. Men moet schulden hebben, een ander
in oar past op ‘e sinten past op het geld en er komt nog eens
en jo hawwe nochris aonrin bezoek (opm.van Jan’s Omke Jan)
UITDR.TANTE BETS
de sigarenrokende paardentante
de werf het erf (Utrechtse uitdr.)
een kat die voor een hond niet weg kan als ik de honden uit de auto wilde laten en
komen is niet waard dat ie leeft ik vroeg of de katten in veiligheid waren
een grasvreter een vegetariër
UITDR.OPGEDAAN IN FRANKRIJK
une larme gebr. Door Mme.
voor een drupje meer wijn (lett.een traan)
limogé uitgerangeerd
afkomstig uit de 1e WO toen honderde
generaals werden uitgerangeerd door Mar.
Foch en overgeplaatst werden naar
Limoge